Onderzoek: Amateurclubs kwetsbaar voor criminele ondermijning
Amateurclubs zijn kwetsbaar voor (criminele) ondermijning. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport Een sluipend proces van de Universiteit Utrecht. De inmenging van bijvoorbeeld een grote sponsor kan ondermijnend werken als die bepaalde eisen stelt, of als de club te afhankelijk is van die ene sponsor.
In het onderzoeksrapport Een sluipend proces beschrijven onderzoekers van de Universiteit Utrecht het ethische klimaat waarin dit kan ontstaan. Eerder publiceerde de Belangenorganisatie Amateur Voetbalverenigingen (BAV) daar ook al een aantal artikelen over.
Tegenstand bieden aan ondermijning is niet eenvoudig, juist omdat deze geleidelijk ontstaat, en ook moeilijk strafbaar is, stellen de onderzoekers van de Universiteit Utrecht nu. Ineens blijkt een vereniging dan soms te ver gegaan. Schaamte over genomen besluiten en soms de vrees voor een faillissement of bezoek van de FIOD kunnen de problemen dan verergeren. Toch kunnen clubs, KNVB en gemeenten wel degelijk iets doen en de weerbaarheid van verenigingen tegen ondermijning vergroten, aldus de onderzoekers.
‘We hebben een verkennend onderzoek gedaan, en geven een beeld van het zogenaamde ‘permissief ethisch klimaat’ voor ondermijnende activiteiten in voetbalverenigingen,
zegt onderzoeker Inge Claringbould. Wat maakt verenigingen meer of minder kwetsbaar voor ondermijning van – grote en soms criminele – sponsoren? Daarin spelen bijvoorbeeld schimmige en contante betalingen een belangrijke rol, in combinatie met een sterke gerichtheid op promotie en prestaties van een eerste team. In veel verenigingen heerst ontkenning over de mogelijke consequenties van dergelijke betalingen of de prestatiegerichtheid, namelijk dat het hen kwetsbaar maakt voor ondermijning. Die betalingen worden eerder normaal gevonden, en er bestaat een zwijgcultuur over de beloning van spelers.
‘
‘
Verenigingen kunnen zo sluipenderwijs in een onomkeerbaar proces terechtkomen, waarin een grote (criminele) sponsor veel zeggenschap kan krijgen in een vereniging, en waarbij de afhankelijkheid van de vereniging van deze sponsor zodanig toeneemt, dat het de democratie in de vereniging ondermijnt.‘
‘Maar het gaat ook verder’, legt Claringbould uit: ‘Verenigingen kunnen zo sluipenderwijs in een onomkeerbaar proces terechtkomen, waarin een grote (criminele) sponsor veel zeggenschap kan krijgen in een vereniging, en waarbij de afhankelijkheid van de vereniging van deze sponsor zodanig toeneemt, dat het de democratie in de vereniging ondermijnt. De sponsor kan eisen stellen, zelf in het bestuur plaatsnemen of bestuursleden aandragen en daarmee een sterk stempel op de vereniging drukken, soms met een crimineel karakter.
‘
Conclusie: verenigingen moeten hun weerbaarheid vergroten
Criminele ondermijning van amateurvoetbalclubs is een probleem dat zich niet gemakkelijk laat temmen op basis van één, of enkele simpele oplossingen. Het is een proces dat aandacht vereist voor verhoudingen tussen alle betrokkenen. Er zijn ook niet per se schuldigen aan te wijzen, zoals blijkt uit de aard van het sluipende proces. Oplossingen moet dus vooral gezicht worden in de richting van het voorkomen van risico’s en het trainen van weerbaarheid tegen pogingen tot ondermijning, aldus de onderzoekers.
Lees hier het hele onderzoeksrapport.