vv Altius na de ramp met MH17
vv Altius-voorzitter Tom Verdam stond met zijn vereniging maanden in het oog van een storm toen bleek dat twee leden van de Hilversumse club waren omgekomen bij de vliegramp met MH17. Alle grote nieuwsmedia stonden voor de poorten te wachten totdat ze quotes konden krijgen. Hoe ga je als voetbalbestuurder om met een dergelijke tragedie binnen een vereniging? ‘Wij hebben geleerd dat je alles van minuut tot minuut moet regisseren’, zegt Verdam als hij terugblikt op een periode vol verdriet.
‘Op de dag van de vliegramp kwam ik net uit mijn werk toen de voorzitter van de technische commissie me om 17.30 uur belde. Hij vroeg me of ik er al iets van had meegekregen, maar ik wist niet waar hij het over had. Hij vertelde me over de ramp én over de mogelijkheid dat Charles en zijn gezin in het vliegtuig zouden zitten. Zijn woorden dreunden door, ik kon het amper geloven. We hebben meteen overlegd. Stel dat het inderdaad waar zou zijn, dan moeten we een protocol afspreken hoe we hier als vereniging mee moeten omgaan. Stap 1 was eerst honderd procent zekerheid krijgen.’
‘Charles was bij ons vrijwilliger en zijn zoontje Werther was een getalenteerde voetballer van de E1. Uiteindelijk hebben we contact gekregen met René, een vriend van de familie die op vakantie in Zuid-Frankrijk was. Hij hield ons op de hoogte van de ontwikkeling, terwijl wij ook zelf op onderzoek uitgingen om zekerheid te krijgen. Ik was constant aan het bellen met reisorganisaties en Buitenlandse Zaken. We hadden afgesproken om een soort van persbericht voor de site van de vereniging te maken en op het moment dat er volledige duidelijkheid was dat ook te plaatsen. Die zekerheid kwam om 23.00 uur ’s avonds en toen hebben we het bericht op onze Facebook-pagina gezet.’
‘Dezelfde avond kregen we al veel reacties van mensen die berichten plaatsten over Charles, Therese, Werther en Carlijn. De volgende ochtend kreeg ik om 6.30 uur een bericht van de Jakartan Post onder ogen met de namen op de passagierslijst. Toen kwam de klap keihard binnen. Ik was die nacht gaan slapen in de hoop dat ik later mijn excuses aan Charles zou moeten aanbieden voor het bericht dat we op Facebook hadden gezet. Die laatste hoop werd die ochtend onder mijn voeten weggemaaid.’
Circus
‘Met de bevestiging begon het circus ook meteen. Er kwamen veel persmuskieten op mij en op de club af. Tachtig procent van hen deed dat op een respectvolle manier, 20 procent niet. Het beeld van de pers wordt verstoord door degene die zich niet weten te gedragen. We hebben toen meteen een team samengesteld, waarin iedereen een eigen taak en verantwoordelijkheid had. En we hebben contact gezocht met Slachtofferhulp. Wat moeten we doen? Hoe moeten we hiermee omgaan? Al snel bleek dat hier geen protocol voor bestond. We hebben afgesproken dat er één persoon zou communiceren met de media, dat was ik als voorzitter. Alle anderen kregen een verbod om iets te zeggen.’
‘Verdriet was onmetelijk groot’
‘Al snel bleek dat het verdriet bij de jeugdspelers en de ouders van de E1 onmetelijk groot was. We hebben besloten om zo snel mogelijk een bijeenkomst op de club te organiseren, zodat iedereen dat verdriet kon delen. Dat hebben we op zaterdag 19 juli gedaan, twee dagen na de ramp. We hebben geleerd dat dat de eerste stap is in de rouwverwerking. Breng iedereen bij elkaar en faciliteer ook zo goed mogelijk. Dat was ook het advies van Slachtofferhulp: zorg ervoor dat je alles zo strak mogelijk organiseert, zodat er ruimte voor iedereen is om emoties te uiten. Als er geen afleiding is, kunnen mensen in vrijheid met elkaar praten.’
‘De volgende dag stond de pers massaal bij de ingang, CNN, NBC, BBC, NOS, de hele wereld leek wel op ons clubje gericht.’
‘Een dag eerder merkten we al dat we trending topic waren in het wereldnieuws. Dat kwam doordat wij de eersten waren met een bericht op Facebook en met de mededeling dat we een bijeenkomst zouden houden voor de leden van de vereniging. Het berichtje op Facebook is door 72 duizend mensen gelezen, over de hele wereld. Op vrijdag kwam ook het besef dat we de volgende dag in het middelpunt van het nieuws zouden zitten. We hebben die avond een beveiligingsbedrijf gebeld om ervoor te zorgen dat alleen de juiste mensen het sportcomplex op mochten. Ook was er goed contact met de politie. De volgende dag stond de pers massaal bij de ingang, CNN, NBC, BBC, NOS, de hele wereld leek wel op ons clubje gericht.’
‘We hadden die zaterdag in de kantine een herdenkingstafel gemaakt, met kaarsen en foto’s. Er lag een gedenkboek waar iedereen een stukje in kon schrijven. Alles was warm aangekleed, zodat de bezoekers niet werden afgeleid door andere zaken. Ze konden daar hun emoties met elkaar delen en hun gevoelens bespreken. Achteraf was dat de eerste stap in het verwerkingsproces, het accepteren dat ze er echt niet meer zijn.’
‘In de tweede fase moet je proberen om het verdriet ook een plekje te geven. Op die zaterdag van de bijeenkomst ontstond het idee om voor het openingstoernooi van het seizoen – het Hilversums pupillenkampioenschap – op 16 augustus een herdenkingswedstrijd te organiseren. Dat moest een soort mijlpaal zijn, waarin we met elkaar volle aandacht zouden geven van een periode van rouw. Het moest een soort ceremoniële afsluiting worden van diep verdriet.’
‘We hebben iedereen bij die herdenkingswedstrijd betrokken: onze buren Olympia die ook leden zijn kwijtgeraakt door de vliegramp, de ouders van het team van Werther, de trainers, de selectie. Iedereen vond het belangrijk een rol te spelen. We hebben een heel draaiboek voor die wedstrijd gemaakt, met de gedachte dat we het 100 procent respectvol wilden gaan doen. Dat betekende dat we een heel strakke organisatie moesten hebben, alles was van minuut tot minuut geregisseerd. Afspraken over de ruimtes buiten, over de koffie, over wie wel en wie niet de kantine in mocht, wie er langs de lijn mochten staan. Als je het regisseert krijgen de mensen de ruimte die ze nodig hebben. Als je dat niet doet, word je snel afgeleid en is die ruimte er veel minder.’
‘We hadden met de politie afgesproken dat er eenrichtingsverkeer naar het sportpark zou zijn. Er zouden parkeerwachters komen, beveiligers die bij het hek stonden en met de NOS hebben we de afspraak gemaakt dat alleen zij opnamen mochten maken. Andere nieuwsorganisaties kregen geen toegang.’
Burgemeester
‘Om 09.00 uur zouden we beginnen met een woord van de burgemeester. De spelertjes van Olympia en Altius zouden door een erehaag lopen en speelden die wedstrijd 10 tegen 10, om zo te laten zien dat ze beide een teamgenootje misten. Om 08.45 uur stond iedereen al klaar en was er een hoop geroezemoes langs het veld. Vijf minuten later heb ik de microfoon gepakt om iedereen welkom te heten en uit te leggen wat er stond te gebeuren. Ik had mijn eerste zin nog niet uitgesproken en de 1.500 aanwezigen werden muisstil. Pas in de 5e minuut van de wedstrijd begonnen mensen weer een beetje met elkaar te praten. Dat was héél indrukwekkend. De lering die ik daar als bestuurder uit heb gehaald is dat je in zo’n situatie niets aan het toeval moet overlaten en álles van tevoren moet plannen.’
‘Na de herdenkingswedstrijd kwamen de jongetjes die het duel hadden gespeeld de kantine in die alleen voor hen was gereserveerd. De vlaggen werden weer in top gehesen en ging het gewone pupillentoernooi gewoon door. Het mooie van die dag was dat je aan vrijwel alles merkte dat het klopte. Voor iedereen was het een afsluiting van een periode van rouw. Het was mooi zo, het was afgerond. Op 19 september was er ook nog de begrafenis waar twee vrienden van Werther iets hebben gezegd, net als ik namens de vereniging. Al met al zat de hoogste piek van de emotie tussen 17 juli, de dag van de vliegramp, en 16 augustus, de dag van de herdenkingswedstrijd. Dat was een periode van onbegrip en van enorm verdriet.’
‘We moesten juist zorgen dat de pers op afstand werd gehouden, zodat we een gesloten gemeenschap konden vormen waar iedereen ruimte had om te rouwen. Als voorzitter is dat voor mij de belangrijkste taak geweest.’
‘Achteraf bekeken denk ik dat het ook goed is geweest dat wij als voetbalvereniging continu overleg hebben gehad met alle betrokkenen, steeds één aanspreekpunt hebben gehad, en alles zo goed mogelijk hebben gepland. Toch zijn er ook situaties geweest dat we acties hebben tegengehouden. Mensen wilden met elkaar op een goed moment langs het huis van de familie Smallenburg lopen. Dat zou echter veel te veel aandacht hebben getrokken van de media. We moesten juist zorgen dat de pers op afstand werd gehouden, zodat we een gesloten gemeenschap konden vormen waar iedereen ruimte had om te rouwen. Als voorzitter is dat voor mij de belangrijkste taak geweest.’
Plek kunnen geven
‘Nu draait de vereniging door, met in het achterhoofd dat we ze vreselijk missen. Maar iedereen heeft het een plek kunnen geven, ondanks de leegte die we voelen. We zijn de laatste maanden benaderd door veel media om mee te werken aan een terugblik op de ramp. Niemand binnen de vereniging had daar echt behoefte aan, de media hebben voldoende materiaal om er iets van te maken. Op een gegeven moment moet je er ook een punt achter zetten en is het mooi geweest. Dat klinkt hard, maar het leven gaat door. We hebben ook op de club een enorme klap gekregen, verschrikkelijk veel verdriet gehad, daarna de emotie de ruimte gegeven, aandacht aan elkaar en de nabestaanden besteedt en vervolgens kwam het moment om het af te sluiten.